• Mae Llywodraeth Lafur y DU yn addo disodli profion ar anifeiliaid gyda dulliau amgen diogel ac effeithiol lle bynnag y bo modd
• Strategaeth a ddatblygwyd gan y llywodraeth gydag arbenigwyr gwyddorau bywyd, y diwydiant gwyddorau bywyd a sefydliadau lles anifeiliaid, gan gyflawni ymrwymiad maniffesto Llafur
• Bydd cyllid newydd o £75m yn helpu i gyflwyno dulliau profi newydd ar gyfer cynhyrchion a all achub bywydau a gwneud y llwybr at reoleiddio yn gliriach i ymchwilwyr
Mae cadarnhad bod cynlluniau i ddileu profion anifeiliaid yn raddol wedi’u cyhoeddi gan Lywodraeth Lafur y DU wedi cael ei groesawu gan AS Llanelli, y Fonesig Nia Griffith, ymgyrchydd hirhoedlog ar y mater.
Mae’r Fonesig Nia wedi derbyn cannoedd o negeseuon e-bost a llythyrau gan etholwyr am brofion anifeiliaid ers yr etholiad ac mae wedi bod yn pwyso ar weinidogion yn llywodraeth Lafur y DU i weithredu ar y pryderon hyn a gyhoeddodd heddiw eu cynllun i gyflymu datblygiad a mabwysiadu dulliau amgen diogel ac effeithiol.
Bydd hyn yn cyflymu’r broses o ddileu profion anifeiliaid yn raddol mewn pob achos ac eithrio amgylchiadau eithriadau, gan gyflawni’r addewid a wnaed ym maniffesto Llafur yn yr etholiad diwethaf.
Mae’r map ffordd cynhwysfawr yn cefnogi ymchwilwyr i fanteisio ar gyfleoedd newydd a datblygol i ddisodli rhai profion anifeiliaid, sy’n dal i gael eu defnyddio ar hyn o bryd i bennu diogelwch cynhyrchion fel brechlynnau sy’n achub bywydau a’r effaith y gall cemegau fel plaladdwyr ei chael ar fodau byw a’r amgylchedd.
Mae’r strategaeth newydd yn cydnabod mai dim ond lle gall dulliau amgen dibynadwy ac effeithiol, gyda’r un lefel o ddiogelwch ar gyfer amlygiad dynol, eu disodli y gall dileu’r defnydd o anifeiliaid mewn gwyddoniaeth ddigwydd.
Mae’r cynllun yn nodi ymrwymiadau penodol ar gyfer y blynyddoedd nesaf, gan ei nodi fel un o’r rhai mwyaf manwl o’i fath yn y byd ac agor cyfleoedd newydd i’r DU arwain ar ddatgelu dewisiadau amgen i ddileu profion anifeiliaid yn raddol wrth dyfu ein heconomi.
Mae hyn yn cynnwys rhoi terfyn ar brofion rheoleiddiol ar anifeiliaid i asesu’r potensial i driniaethau newydd achosi llid ar y croen a’r llygaid a sensitifrwydd croen erbyn diwedd 2026. Erbyn 2027 disgwylir i ymchwilwyr roi terfyn ar brofion cryfder botox ar lygod a defnyddio dulliau labordy sy’n seiliedig ar DNA yn unig ar gyfer profi meddyginiaethau dynol ag asiantau damweiniol – y broses ar gyfer canfod firysau neu facteria a allai halogi meddyginiaethau ar ddamwain. Erbyn diwedd 2030 bydd hefyd yn lleihau astudiaethau ffarmacocinetig – sy’n olrhain sut mae cyffur yn symud trwy’r corff dros amser – ar g?n a phrimatiaid nad ydynt yn ddynol.
Dywedodd yr AS Dame Nia Griffith:
“Rwyf wrth fy modd bod y llywodraeth wedi gwrando ac yn cymryd camau cryf i ddileu profion anifeiliaid yn raddol.
“Mae hyn yn rhywbeth a oedd yn destun pryder mawr i gynifer o bobl leol yn fy etholaeth, ac rwy’n si?r y byddant yn edrych ymlaen at ein gweld yn cyflawni ein nod o sefydlu’r DU fel arweinydd byd-eang wrth ddatblygu a mabwysiadu dewisiadau amgen i brofion anifeiliaid.
“Bydd y strategaeth newydd yn gwneud gwahaniaeth enfawr wrth gyflymu ein symudiad o brofion anifeiliaid i ddewisiadau amgen diogel ac effeithiol. Nid yn unig y bydd cynllun Llafur yn amddiffyn anifeiliaid, bydd yn sicrhau ein bod yn parhau i arloesi a datblygu cynhyrchion sy’n achub bywydau ac yn tyfu’r economi.”
Wedi’i ddatblygu gan y llywodraeth gydag ymgynghoriad agos ag arbenigwyr gwyddorau bywyd, busnesau a sefydliadau lles anifeiliaid, bydd y cynllun yn cyflawni ymrwymiad maniffesto Llywodraeth Lafur i wella lles anifeiliaid trwy bartneru â gwyddonwyr, diwydiant a chymdeithas sifil i ddileu profion anifeiliaid yn raddol.
Wedi’i gefnogi gan £75m o gyllid, gan gynnwys arian ar gyfer canolfan a fydd yn dwyn ynghyd ddata, technoleg ac arbenigedd i hyrwyddo cydweithio rhwng ymchwilwyr a chanolfan newydd ar wahân i wneud y llwybr i gymeradwyaeth reoleiddiol ar gyfer dewisiadau amgen newydd mor syml â phosibl.
Ochr yn ochr â’r cynllun newydd, mae £15.9m wedi’i ymrwymo gan y Cyngor Ymchwil Feddygol (MRC), Innovate UK ac Ymddiriedolaeth Wellcome i ddatblygu ‘modelau in vitro dynol’ addawol. Mae hyn yn cynnwys systemau organ-ar-sglodion fel y gall ymchwilwyr brofi sut mae cyffuriau’n effeithio ar bobl heb ddefnyddio anifeiliaid, tra hefyd yn datgelu canlyniadau sy’n fwy perthnasol i fodau dynol. Bydd pum tîm ledled y DU yn canolbwyntio ar fodelau i efelychu afu, ymennydd, canser, poen a phibellau gwaed dynol.