Mae’r Fonesig Nia Griffith, Aelod Seneddol dros Lanelli, wedi croesawu’r newyddion y bydd Llywodraeth Lafur y DU yn buddsoddi £2 filiwn ychwanegol i amddiffyn a chynnal cofebion rhyfel ledled y wlad – gan sicrhau na fydd gwasanaeth ac aberth ein Lluoedd Arfog byth yn cael eu hanghofio.
Mae cofebion rhyfel yn rhan hanfodol o’n stori leol a chenedlaethol. Maent yn sefyll fel teyrngedau parhaol i ddewrder ac aberth milwyr mewn gwrthdaro yn y gorffennol a’r presennol, ac fel lleoedd lle mae cymunedau’n dod ynghyd i gofio.
Ar draws y Deyrnas Unedig amcangyfrifir bod mwy na 100,000 o gofebau rhyfel, gyda miloedd angen cynnal a chadw brys oherwydd esgeulustod, tywydd, neu – mewn rhai achosion – fandaliaeth.
Mae’r cyllid, a gyhoeddwyd ar Sul y Cofio, yn adeiladu ar ymdrechion hirhoedlog gwirfoddolwyr lleol, grwpiau cyn-filwyr, a sefydliadau treftadaeth sy’n gofalu am gofebau ac yn eu diogelu flwyddyn ar ôl blwyddyn.
Dywedodd yr AS Dame Nia Griffith:
“Mae gan Lanelli a’r ardaloedd cyfagos sawl cofeb ryfel, yn coffáu’r rhai sydd wedi aberthu cymaint dros ein rhyddid a’n gwerthoedd. Maent yn cael eu caru a’u trysori’n fawr gan drigolion lleol ac yn darparu cysylltiad gwerthfawr o fewn ein cymunedau lle gallwn ddod at ein gilydd i fyfyrio, i gofio, ac i ddweud diolch.”
“Bydd y cyllid hwn yn helpu i sicrhau y gellir diogelu’r henebion pwysig hyn ar gyfer cenedlaethau’r dyfodol, a bod straeon y rhai a wasanaethodd yn parhau i gael eu hadrodd.”
Dywedodd yr Ysgrifennydd Diwylliant, Lisa Nandy:
“Mae cofebion rhyfel yn fwy na strwythurau hanesyddol. Maent yn fannau cysegredig lle mae cymunedau’n dod ynghyd i gofio’r rhai a roddodd eu bywydau dros ein rhyddid.
“Wrth i ni nodi Diwrnod y Cadoediad a myfyrio ar 80 mlynedd ers diwedd yr Ail Ryfel Byd, ein dyletswydd ni yw sicrhau bod y cofebion hyn yn cael eu cadw gyda’r urddas a’r parch y maent yn ei haeddu.
“Bydd yr arian hwn yn helpu cymunedau ledled y wlad i gadw’r teyrngedau hanfodol hyn, fel na fydd aberthau pawb sydd wedi gwasanaethu, yn y gorffennol ac yn y presennol, byth yn cael eu hanghofio a bod eu hetifeddiaeth yn parhau am genedlaethau i ddod.”
Gall pobl leol sydd eisiau dysgu mwy am eu cofebion rhyfel lleol ymweld â’r Gofrestr Cofebion Rhyfel, cofrestr genedlaethol gynhwysfawr o Gofebion Rhyfel y DU a reolir gan Amgueddfa Ryfel Ymerodrol.
Bydd manylion llawn y gronfa’n cael eu rhyddhau cyn bo hir, gyda chyllid yn cael ei ddarparu gan yr Adran Diwylliant, y Cyfryngau a Chwaraeon trwy Gronfa Goffa Treftadaeth Genedlaethol.
Gall unrhyw un sy’n pryderu am gyflwr cofeb ryfel rannu gwybodaeth yn uniongyrchol â War Memorials Online lle mae mwy na 3,000 o bobl eisoes yn diweddaru manylion am gofebau rhyfel y DU www.warmemorialsonline.org.uk